CÁCH LẬP TRÍCH DẪN VÀ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO THEO CHUẨN APA[1]

Trích dẫn theo chuẩn APA (American Psychological Association) là kiểu trích dẫn ra đời năm 1929 bởi một nhóm các nhà tâm lý học, nhân chủng học và quản lý kinh doanh, kiểu trích dẫn này nhấn mạnh vào tên tác giả và thời gian công bố của công trình khoa học, ví dụ như (Nguyễn Văn A, 1998). Đồng thời, thông tin đầy đủ của tài liệu tham khảo sẽ được nêu trong Danh mục tài liệu tham khảo ở cuối công trình khoa học.

Cách trích dẫn và lập danh mục tài liệu tham khảo theo chuẩn APA hiện nay được áp dụng khá phổ biến trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn ở Việt Nam. Nhiều trường đại học ở Việt Nam hiện nay đang dựa theo quy tắc và hướng dẫn trích dẫn của APA để xây dựng quy định về lập trích dẫn và danh mục tài liệu tham khảo trong khóa luận, luận văn, luận án thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn. Các trường đang áp dụng quy tắc này gồm có: Trường Đại học Sài Gòn, Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Tài chính Maketing,…

3.4.1.1. Cách ghi trích dẫn theo chuẩn APA

Đối với trường hợp trích dẫn nguyên văn

Nếu trích dẫn trực tiếp từ một tác phẩm, nội dung được trích dẫn ngắn thì đặt trong dấu “”, cuối đoạn trích ghi tên tác giả, năm xuất bản và số trang của tài liệu tham khảo đặt trong dấu ().

Ví dụ: Ông đã phát biểu rằng: “Tính cộng đồng là sự liên kết các thành viên trong làng lại với nhau, mỗi người đều hướng tới những người khác” (Trần Ngọc Thêm, 1999a, tr…).

Nếu cần trích dẫn dài hơn 2 câu thì phải tách thành một đoạn riêng khỏi phần nội dung đang trình bày, với lề trái lùi vào 1cm, cùng vị trí khi bắt đầu một đoạn văn mới. Gõ toàn bộ trích dẫn trên lề mới và thụt lề dòng đầu tiên của đoạn tiếp theo trong trích dẫn vào 1cm từ lề mới.

Ví dụ:

Lê Tử Thành định nghĩa:

Phương pháp lịch sử nhằm phản ánh trong tư duy quá trình lịch sử cụ thể của sự phát triển. Mỗi sự vật, hiện tượng đều có quá trình phát sinh, phát triển và tiêu vong của nó.

Quá trình ấy biểu hiện cụ thể qua những bước phát triển quanh co, phức tạp, muôn hình, muôn vẻ, có lúc tất nhiên, có lúc ngẫu nhiên, liên tục xảy ra trong thời gian[Lê Tử Thành (1991), tr.68].

Nếu không có điều kiện tiếp cận được tài liệu gốc mà phải trích dẫn thông qua một tài liệu khác thì phải nêu rõ cách trích dẫn này, đồng thời tài liệu gốc đó không được liệt kê trong danh mục tài liệu tham khảo của công trình khoa học.

Ví dụ: Sơn Nam cho rằng “người Nam Bộ cùng có chút tự ti về nguồn gốc gia phả” (trích dẫn theo: Võ Văn Thành, 2013, tr…).

Đối với trường hợp trích dẫn diễn giải

Nếu diễn giải ý tưởng của tác phẩm khác, chỉ phải nêu tác giả và năm xuất bản chứ không phải nêu số trang khi trích nguồn trong văn bản, nhưng APA khuyến khích cung cấp số trang dù không bắt buộc.

Đối với tác giả là người Việt Nam nên ghi đầy đủ họ tên (không nên ghi học vị, chức danh) khi lập trích dẫn, đối với tác giả là người nước ngoài thì chỉ ghi họ. Trường hợp tác phẩm được trích dẫn có hai tác giả thì nêu tên cả hai tác giả khi trích nguồn tài liệu tham khảo, sử dụng từ “và” hoặc dấu “&” giữa tên của hai tác giả tương ứng.

Ví dụ đối với tác giả Việt Nam: trong các bộ chính sử của Trung Hoa thời phong kiến đã ghi nhận người Chăm là bậc thầy trong nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc gạch (Ngô Văn Doanh, 1994); Hoặc: Theo Ngô Văn Doanh (1994), Trong các bộ chính sử của Trung Hoa thời phong kiến đã ghi nhận người Chăm là bậc thầy trong nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc gạch....

Phan Đại Doãn và Nguyễn Quang Ngọc (1988) cho rằng..... hoặc …(Phan Đại Doãn & Nguyễn Quang Ngọc, 1988).

Ví dụ đối với tác giả người nước ngoài: nếu 1 tác giả thì ghi: Berndt (2002) cho rằng… hoặc ….(Berndt, 2002); nếu 2 tác giả thì ghi: Black & Wiliam (1998) cho rằng… hoặc …(Black & Wiliam, 1998); nếu 3 tác giả thì ghi: Black, Wiliam & James (2011) cho rằng… hoặc …(Black, Wiliam, & James, 2011); nếu bốn tác giả trở lên thì ghi: Black et al., (2015) cho rằng... hoặc ….(Black et al., 2015).

Đối với trường hợp không biết tác giả và năm xuất bản không xác định, khi trích dẫn, chỉ cần lấy tiêu đề hoặc đặt một số từ đầu tiên của tiêu đề trong dấu ngoặc đơn và theo sau là cụm từ viết tắt “n.”. Ví dụ: (“Tutoring and APA”, n.).

3.4.1.2. Cách viết tài liệu tham khảo theo chuẩn APA

Đối với sách có tác giả: Tên các tác giả. (Năm xuất bản). Tên tài liệu tham khảo. Địa điểm: Nhà xuất bản (hoặc ULR - đối với sách điện tử).

Nếu công trình có hai tác giả thì ghi tên cả hai tác giả và sử dụng dấu “&”; nếu từ ba đến bảy tác giả thì liệt kê tên tất cả các đồng tác giả, trước tên đồng tác giả cuối cùng có dấu “&”; nếu tác phẩm có hơn bảy tác giả, liệt kê sáu tác giả đầu, sau đó dùng dấu ba chấm “...” và đến tên tác giả cuối cùng (trước tên tác giả cuối không có dấu “& ”); nếu không biết tác giả thì dùng tiêu đề thay tên tác giả…

Ví dụ:

Lê Tử Thành. (1991). Lôgic học và phương pháp nghiên cứu khoa học. Tp Hồ Chí Minh: NXB Trẻ.

Calfee, R. C., & Valencia, R. R. (1991). APA guide to preparing manuscripts for journal publication. Washington, DC: American Psychological Association.

Hoàng Phê (Chủ biên). (1994). Từ điển tiếng Việt. Hà Nội: NXB Giáo dục – Trung tâm từ điển học.

Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn. (1996). Báo cáo tổng kết 5 năm (1992 – 1996) phát triển lúa lai. Hà Nội: Vụ tổng hợp – Văn phòng.

Vancouver Community College Library. (2018). Vancouver Citation Style. Nguồn truy cập: https://library.vcc.ca/media/vcc-library/content-assets/documents/VancouverStyleGuide.pdf

Đối với sách dịch có tên người dịch: Tác giả. (Năm xuất bản). Tên tác phẩm. (Dịch giả dịch). Địa điểm: Nhà xuất bản.

Ví dụ: Phùng Hữu Lan. (1968). Đại cương triết học sử Trung Quốc. (Nguyễn Văn Dương dịch). Sài Gòn: Đại học Vạn Hạnh.

Đối với luận văn, luận án, đề tài khoa học: Tác giả. (Năm). Tên tác phẩm. Luận án tiến sĩ/Luận văn thạc sĩ/Đề tài nghiên cứu khoa học. Tên cơ quan, địa điểm.

Ví dụ:

Nguyễn Thị Thanh Thủy. (2013). Các cuộc vận động dân chủ trong quá trình phi thực dân hóa ở Việt Nam giai đoạn 1904-1945. Luận án tiến sĩ. Trường ĐH KHXH&NV – Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

Ngô Minh Oanh. (2011). Sự du nhập văn minh phương Tây vào Nam Bộ Việt Nam thời cận đại trên các lĩnh vực: thiết chế chính trị, tư tưởng và giáo dục (1859 - 1945). Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hà Nội.

Đối với bài báo trong tạp chí:

- Bài báo bản in: Tên tác giả. (năm xuất bản). Tên bài báo. Tên tạp chí, tập (số báo), các trang đăng bài.

Ví dụ: Phạm Phúc Vĩnh. (2012). Đối thoại giữa ASEAN và Việt Nam trong quá trình giải quyết vấn đề Cam-pu-chia. Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, Số 10 (151)/2012, 10 – 16.

- Bài báo bản điện tử: Tên tác giả. (năm xuất bản). Tên bài báo. Tên tạp chí, tập (số báo), các trang đăng bài. doi: Số DOI[2] hoặc Nguồn truy cập: URL (Uniform Resource Locator) dẫn đến nội dung của bài báo.

Ví dụ: Vo Van That & Hoang Xuan Son. (2023). The development of private economy in Vietnam from 1986 to 2001: from policy to practice. International Journal of Social Science and Human Research, Volume 06, Issue 02, p. 974-977. doi: https://doi.org/10.47191/ijsshr/v6-i2-28.

Võ Tòng Xuân. (2003). Giáo dục Việt Nam trước hội nhập toàn cầu: Cần thay đổi cơ bản và toàn diện. Báo Lao động, ngày 13/5/2003. Nguồn truy cập: http://www.laodong.com.vn/ pls/bld/display$.htnoidung(37,66196).

- Đối với bài viết trong một cuốn sách, kỉ yếu hội thảo khoa học: Tên tác giả. (năm xuất bản). Tên bài viết. Tên sách/kỉ yếu. Địa điểm: nhà xuất bản, các trang đăng bài.

Phạm Phúc Vĩnh. (2010). Nội dung Cách mạng tháng Tám ở Nam bộ trong sách giáo khoa Lịch sử hiện nay. Kỉ yếu Hội thảo khoa học Cách mạng tháng Tám ở Nam bộ. Thành phố Hồ Chí Minh: Nxb. ĐHSP Tp. HCM, 215-221.

3.4.1.3. Cách sắp xếp tài liệu tham khảo

Danh mục tài liệu tham khảo được sắp xếp theo thứ tự chữ cái của họ tác giả đầu tiên của mỗi công trình khoa học. Nếu trùng chữ cái đầu tiên của họ thì xếp theo chữ cái tiếp theo. Nếu trùng họ thì xếp theo chữ cái đầu tiên của tên đệm. Tất cả các dòng sau của mỗi mục trong danh mục tài liệu tham khảo sẽ lùi vào 1,0cm so với dòng đầu tiên.

Một tác giả có nhiều tác phẩm thì sắp xếp theo năm xuất bản từ xa đến gần; nếu có nhiều công trình khoa học của cùng một tác giả xuất bản trong cùng một năm thì sắp xếp theo thứ tự chữ cái của tên công trình, sau đó thêm các chữ cái a, b, c,… vào liền sau năm xuất bản (ví dụ: 2002a; 2002b).

Ví dụ:

Danh mục tài liệu tham khảo

Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn. (1996). Báo cáo tổng kết 5 năm (1992 – 1996) phát triển lúa lai. Hà Nội: Vụ tổng hợp – Văn phòng.

Calfee, R. C., & Valencia, R. R. (1991). APA guide to preparing manuscripts for journal publication. Washington, DC: American Psychological Association.

Đặng Phong. (2014a). “Phá rào” trong đêm trước đổi mới. Hà Nội: Nhà xuất bản Tri thức.

Đặng Phong. (2014b). Tư duy kinh tế Việt Nam 1975 – 1989. Hà Nội: Nhà xuất bản Tri thức.

Hoàng Phê (Chủ biên). (1994). Từ điển tiếng Việt. Hà Nội: NXB Giáo dục – Trung tâm từ điển học.

Lê Tử Thành. (1991). Lôgic học và phương pháp nghiên cứu khoa học. Tp Hồ Chí Minh: NXB Trẻ.

Ngô Minh Oanh. (2011). Sự du nhập văn minh phương Tây vào Nam Bộ Việt Nam thời cận đại trên các lĩnh vực: thiết chế chính trị, tư tưởng và giáo dục (1859 - 1945), Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hà Nội.

Nguyễn Thị Thanh Thủy. (2013). Các cuộc vận động dân chủ trong quá trình phi thực dân hóa ở Việt Nam giai đoạn 1904-1945. Luận án tiến sĩ. Trường ĐH KHXH&NV – Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

Phạm Phúc Vĩnh. (2010). Nội dung Cách mạng tháng Tám ở Nam bộ trong sách giáo khoa Lịch sử hiện nay. Kỉ yếu Hội thảo khoa học Cách mạng tháng Tám ở Nam bộ. Thành phố Hồ Chí Minh: Nxb. ĐHSP Tp. HCM, 215-221.

Phạm Phúc Vĩnh. (2012). Đối thoại giữa ASEAN và Việt Nam trong quá trình giải quyết vấn đề Cam-pu-chia. Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, Số 10 (151)/2012, 10 – 16.

Phùng Hữu Lan. (1968). Đại cương triết học sử Trung Quốc. (Nguyễn Văn Dương dịch). Sài Gòn: Đại học Vạn Hạnh.

Vancouver Community College Library. (2018). Vancouver Citation Style. Nguồn truy cập: https://library.vcc.ca/media/vcc-library/content-assets/documents/VancouverStyleGuide.pdf

Võ Văn Thành. (2013). Văn hóa Nam Bộ qua cái nhìn của Sơn Nam. Thành phố Hồ Chí Minh: Nxb Trẻ.

Vo Van That & Hoang Xuan Son. (2023). The development of private economy in Vietnam from 1986 to 2001: from policy to practice. International Journal of Social Science and Human Research, Volume 06, Issue 02, 974-977. doi: https://doi.org/10.47191/ijsshr/v6-i2-28.

---

[1] APA là từ viết tắt của hiệp hội Tâm lý học Mỹ (American Psychological Association). Quy tắc và hướng dẫn trích dẫn của APA được xây dựng từ năm 1929, kiểu trích dẫn này nhấn mạnh vào tên tác giả và thời gian công bố tác phẩm. Cách trích dẫn được trình bày trong tài liệu này được xây dựng theo “Publication Manual of the American Psychological Association, 6th ed., 2nd printing” của APA.

Phần nội dung về lập trích dẫn và danh mục tài liệu tham khảo theo chuẩn APA được viết chủ yếu dựa theo Hướng dẫn trích dẫn, trích nguồn và lập danh mục tài liệu tham khảo được ban hành kèm theo Quyết định số 02/QĐ-XHNV-TTPC-SHTT ngày 19 tháng 01 năm 2018 của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

[2] DOI (a Digital Object Identifier) là một tên riêng được tổ chức DOI quốc tế đặt cho mỗi bài báo khoa học xuất bản trên mạng. Tên riêng này là một đường dẫn tồn tại lâu dài đến vị trí bài báo trên Internet.